البتّه اختصاصات امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب(علیه السلام)، آنقدر زیاد است که در یک کتاب مفصّل نمی گنجد، به همین دلیل، دوازده مورد از آنها را انتخاب و ارائه می کنیم؛ باشد که شیعیان و محبّان آن حضرت، از داشتن مولای بی نظیری چون او، به خود ببالند و شکرگزار خداوند کریم باشند.

الف) دریافت ثواب اعمال تمام مؤمنین
ثواب زیارت امام علی(ع) در زمان حیات و مماتشان، بیش از سایر امامان است. چرا که ایشان به عنوان پدر و وصیّ اوّل، معلّم دیگر امامان محسوب می شوند؛ بدین ترتیب از ثواب اعمال دیگر امامان و شیعیان آنها، برخوردار می گردند.

امام صادق(ع) به کسی که زیارت امیرالمؤمنین (ع) نرفته بود، فرمودند: «بد كارى كردى. اگر از شيعيان ما نبودى به تو نگاه نمى‏ كردم چرا زيارت نكردى كسى را كه خداوند با فرشتگانش، انبياء و مؤمنين زيارتش مى ‏نمايند؟»

آن شخص عرض كرد: «فدايت شوم به اين امر واقف نبودم.» سپس حضرت فرمودند:
«بدان كه امير المؤمنين عليه السّلام نزد حق تعالى از تمام ائمه(ع) افضل و برتر است و ثواب اعمال ايشان براى آن حضرت منظور مى ‏شود. در حالى كه حضرات ائمّه(ع) به مقدار اعمال صادره از خودشان فضيلت و برترى عائدشان مى ‏شود.» (1)

ب) آگاهی به اخبار ادیان گذشته و حال
هر چند همه ی اهل بیت(ع)، دانا و عالم بودند؛ امّا این سخن از هیچ کسی جز حضرت علی(ع) شنیده نشد: «سلونی؛ از من بپرسید.» (2)

در روایات آمده است که حضرت علی(ع) فرمودند: «اگر كرسى [حکومت و قضاوت] برايم گذاشته شود تا بر آن بنشينم و براى خلايق حكم كنم. مى ‏توانم در بين اهل تورات طبق قانون تورات و در ميان پيروان انجيل به كتاب انجيل و در بين طرفداران زبور به كتاب زبور و در بين پيروان فرقان به قرآن قضاوت و حكم كنم.

به خدا سوگند، می دانم که هر آيه ‏اى كه در شب يا روز در بيابان يا كوه، در خشكى يا دريا نازل شده است، در چه روز و ساعت و در شأن چه كسى نازل شده است. هيچ مرد قريشى نيست مگر اين كه در كتاب خدا جايگاه او را كه در نار يا نور است مشخّص شده [و من می دانم].» (3)

ج) ردّ الشمس
ردّ الشمس واقعه ی نادر و خارالعاده است که تنها برای حضرت امیرالمؤمنین علی(ع) رخ داده است و به این معناست که خورشید از مسیر حرکت خود به عقب برگردد.
این واقعه دو بار برای حضرت علی(ع) پیش آمد. یکبار در زمان حیات پیامبر(صلی الله علیه و آله) و بار دیگر در زمان سفر حضرت به بابل پس از رحلت رسول اکرم(ص).
بار اوّل سر پيامبر (ص) در دامن على (ع) بود كه وحى بر او نازل شد و على هنوز نماز عصر را نخوانده بود تا آفتاب غروب كرد. پيامبر (ص) عرض كرد: «خدايا على (ع) بر طاعت تو و رسولت بود، آفتاب را براى او برگردان (تا نماز عصرش را بخواند).» راوى مى‏ گويد: پس ديدم آفتاب طلوع كرد بعد از آنكه غروب كرده بود. (4)

بار دوم نیز حضرت و اصحابشان در مسیر بابل بودند و در راه گذشتن از فرات آفتاب غروب کرد. با دعای امیرالمؤمنین(ع)، خورشید با صدای مهیبی به جایگاه ظهر بازگشت و امام و یاران نمازشان را خواندند و آنگاه به جای خود برگشت. (5)

د) میلاد در کعبه
امام صادق(ع) از پدران بزرگوارش نقل مى ‏كنند كه: «عبّاس بن عبد المطلب (عموی حضرت علی(ع)) و نوفل بن قعنب، روبه روى خانه كعبه‏ نشسته بودند، در اين هنگام فاطمه بنت‏ اسد آمد و ايستاد و درد زايمان او را گرفت و دعا كرد.

آن دو، مى‏گويند: خانه خدا را ديديم كه از پشت شكافته شد و فاطمه وارد گرديد. و از چشم ما ناپديد شد. در خانه نيز بسته شد. سپس شكاف ديوار به هم آمد و چسبيد. رفتيم كه در را باز كنيم تا زنها داخل خانه بروند، ولى نتوانستيم. فهميديم كه اين كار از جانب خداست. فاطمه سه روز در آنجا ماند و همه جا سخن از او بود. بعد از سه روز، باز هم همان جا شكافته شد و فاطمه بيرون آمد. و على(ع) روى دستهاى او بود. و گفت: در اين سه روز از ميوه‏هاى بهشت تغذيه مى‏ كردم.» (6)


هـ) نامیده شدن به امیرالمؤمنین(ع)
زيد بن جهم هلالى می گويد: شنيدم امام صادق (ع) مي فرمود:
«زمانی امر ولايت على بن ابى طالب(ع) نازل شد و پيغمبر (ص) فرموده بود، با لقب «امير المؤمنين» به على سلام كنيد،
اى زيد! از جمله تأكيداتى كه خدا در آن روز بر آن دو نفر (ابو بكر و عمر) نمود، اين بود كه رسول خدا(ص) به آنها فرمود: «برخيزيد و به عنوان «امير المؤمنين» به على سلام كنيد»، آن دو نفر گفتند: «اى رسول خدا اين‏ امر از جانب خدا است يا از جانب رسولش؟»

رسول خدا(ص) به آنها فرمود: «از جانب خدا و رسولش»، پس خداى عز و جل اين آيه نازل فرمود: «و سوگندها را پس از محكم كردنش كه خدا را ضامن آن كرده ‏ايد مشكنيد؛ زيرا خدا مي داند چه مي كنيد.» (7)

شخصی از امام صادق (ع) پرسید: آیا ما برای خطاب قرار دادن حضرت قائم (عجل الله تعالی فرجه)، باید ایشان را به نام امیرالمؤمنین بخوانیم؟ حضرت فرمودند: «نه، اين نام، نامى است كه خدا، اميرالمؤمنين على بن ابى طالب (ع) را به آن ناميده و كسى پيش از او، به اين نام ناميده نشده و بعد از او كسى به اين نام خود را نمى ‏نامد، مگر كافر»(8)

و) یکی خواندن دوستی خدا و امیرالمؤمنین(ع)
رسول خدا(ص) فرمودند:  «ولايت على‏ بن ابى طالب، ولايت خداست و دوستي اش دوستى‏ خدا و پيروي اش فريضه ی  خدا و اوليائش اولياء خدا، و دشمنانش دشمنان خدا، نبرد با او نبرد با خدا و سازش با او سازش با خداى عزّ و جلّ است.» (9)

ز) روایات خاص در شأن حضرت علی(ع)
روایات نبوی خاصّ و منحصر به فردی مثل حدیث منزلت («تو نسبت به من همچون هارون نسبت به موسى هستى به جز اینکه بعد از من نبوّتی نیست.») و باب علم (من شهر علم و حكمتم و على در آن است‏.) تنها در شأن حضرت علی(ع) نازل شده است.

حـ) حضرت علی (ع) اولین فرد ایمان آورنده به پیامبر(ص)
همه ی راویان شیعه و اهل سنّت موافقند که نخستین مرد ایمان آورنده به رسول خدا(ص)، حضرت علی(ع) است.
(برای مطالعه بیشتر ن.ک به: علی(ع) نخستین مسلمان )

ط) تنها کسی که جای حضرت رسول در بستر خوابید
ماجرای خوابیدن حضرت علی (ع) در رختخواب رسول خدا (ص) در شب هجرت ایشان به مدینه چیزی است که مورخان در آن شک و تردیدی ندارند. این در حالی بود که به راستی ممکن بود مشرکان، حضرت علی (ع) را در آن شب به قتل برسانند. تا جایی که در تاریخ آمده است، مشرکان به خاطر آنکه فکر می کردند پیامبر (ص) در بستر خوابیده است، حضرت علی (ع) را به شدت کتک زدند و حضرت از درد به خود می پیچید. (10) (ن، ک به: مردی که خودش را به خدا فروخت )

ی) کسی که ارزش شمشیرش بیش از عبادت خلایق است.
حضرت علی(ع) که با شجاعت خود در جنگ خندق، باعث پیروزی مسلمانان شد، مفتخر به دریافت این سخن از پیامبر اکرم(ص) گردید: «ضربه ی علی در روز خندق، برتر از عبادت ثقلین (جنّ و انس) است.» (11)

همچنین در جنگ احد، زمانی که حضرت علی(ع)، پیشاپیش پیامبر(ص)، حرکت می کردند و از جان رسول خدا(ص) دفاع می کردند، همه نوای جبرئیل امین(ع) را از آسمان شنیدند که می فرمود: «هیچ جوانمردی جز علی و هیچ شمشیری چون ذوالفقار نیست.» (12)

ک) کسی بر حضرت علی(ع) چیره نشد
شیخ مفید می گوید: «على (ع) با آن همه پيكارهائى كه مي كرد و با يلان از عرب و بزرگان ايشان روبرو مي شد و آنان براى نابودى وى همه گونه حيله بكار مي بردند و مي كوشيدند، شايد بتوانند بر وى دست يابند. در عين حال ایشان از دشمن نگريخت و پشت به جنگ نداد و از جاى درنرفت و بيمى از كسى در دل قرار نداد، با آنكه ديگران هر گاه با دشمن روبرو مي شدند، گاهى بر دشمن غالب و هنگامى مغلوب و زمانى حمله مى كردند و وقتى فرار مي نمودند.  چون وضع على (ع) آنچنان بود كه اشاره كرديم، بايد بگوئيم عمل حضرت در اين خصوص از جمله معجزات بزرگ و خرق عادتى بود كه ويژه ی آن جناب است و دليل بر امامت و پيشوائى او است و بايد از وى پيروى كرد و او برگزيده از ميان افراد است.» (13)

ل) خانه زادی و دامادی پیامبر (ص)
در تاریخ یعقوبی آمده است:
وقتی علی بن ابی طالب، فاطمه (س) دختر رسول خدا (ص) را به سوی مدینه آورد، هنوز با او ازدواج نکرده بود و دو ماه پس از هجرت، رسول خدا فاطمه (س) را به او تزویج کرد. (14)
مسلم است که حضرت فاطمه علیها السلام خواستگاران بسیاری داشت. ابوبکر و عمر نیز چون خواست خود را با پیامبر (ص) در میان نهادند، رسول خدا گفت که منتظر قضاء الهی است. (15) هنگامی که حضرت علی (ع) فاطمه را از پیامبر (ص) خواستگاری کرد، رسول خدا پذیرفت و چون عده ای لب به اعتراض گشودند، فرمود: «من فاطمه را به علی تزویج نکردم، بلکه خدا او را تزویج کرد.» (16)

من از مفصل این باب مجملی گفتم
تو خود ز مجمل من رو مفصلی برخوان...

پی نوشت:
1.       ابن قولويه، جعفر بن محمد، كامل الزيارات، ترجمه ذهنى تهرانى - تهران، انتشارات پيام حق‏، چاپ: اول، 1377، ص 110؛ با استفاده از نرم افزار جامع الاحادیث نور 3/5.
2.       جمله ی مشهور امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) که در چند جا آن را فرموده اند: سَلونی قبل ان تفقدونی. كلینى، محمد بن یعقوب، أصول الكافی، ترجمه كمره‏اى، قم، اسوه، چاپ: سوم، 1375 ش. ج‏1 ؛ ص603؛ با استفاده از همان نرم افزار.
3.       حسكاني، عبيد الله بن عبد الله، شواهد التنزيل لقواعد التفضيل - ترجمه روحانى - قم، دارالهدی، چاپ: اول، 1380 ش. ص 145. با استفاده از همان نرم افزار.
4.       ابن طاووس، على بن موسى، الطرائف، ترجمه داود إلهامى - ايران ؛ قم، نويد اسلام‏، چاپ: دوم، 1374، ص228؛ با استفاده از همان نرم افزار.
5.       مفيد، محمد بن محمد، الإرشاد للمفيد، ترجمه ساعدى - تهران، اسلامیه، چاپ: اول، 1380، ص 335؛ با استفاده از همان نرم افزار.
6.       قطب الدين راوندى، سعيد بن هبة الله، جلوه‏هاى اعجاز معصومين عليهم السلام، قم، دفتر انتشارات اسلامى‏، چاپ: دوم، 1378، ص145؛ با استفاده از همان نرم افزار.
7.       كلينى، محمد بن يعقوب، أصول الكافي، ترجمه مصطفوى - تهران، كتاب فروشى علميه اسلاميه‏، چاپ: اول، 1369، ج‏2 ؛ ص52- 53؛ با استفاده از همان نرم افزار.
8.       تحفة الأولياء (ترجمه أصول كافى)؛ ج‏2؛ ص409؛ با استفاده از نرم افزار جامع الاحادیث 3/5.
9.       ابن بابويه، محمد بن على، الأمالي (للصدوق) / ترجمه كمره‏اى - تهران، كتابچى‏، چاپ: ششم، 1376، ص 32؛ با استفاده از نرم افزار جامع الاحادیث نور.
10.   حسكاني، همان، ص 57؛ با استفاده از همان.
11.   ابن طاووس، على بن موسى، إقبال الأعمال (ط - القديمة) - تهران، دار الكتب الإسلاميه‏، چاپ: دوم، 1409 ق.، ج‏1 ؛ ص467؛ با استفاده از همان.
12.   كلينى، محمد بن يعقوب، الروضة من الكافي / ترجمه رسولى محلاتى - انتشارات علميه اسلاميه، تهران، چاپ: اول، 1364 ش. ج‏1 ؛ ص159؛ با استفاده از همان.
13.   مفيد، همان،  ص 298.
14.   تاریخ یعقوبی، ابن واضع، ج 2، ص 41؛ به نقل از عینی نیا، مریم، بررسی فضایل حضرت علی (ع) و مساله امامت (حدیث غدیر خم)، فصل نامه ی ندای صادق، شماره ی 20؛ به نقل از سایت پایگاه حوزه ؛
15.   الطبقات الکبری، محمد بن سعد، ج 8، ص 11؛ به نقل از همان مقاله.
16.   تاریخ یعقوبی، ج 2، ص 41؛ به نقل از همان مقاله.